Đạo Cương Nhu
Đời Trang Công, nước Tề có một chàng đêm nằm chiêm bao thấy một người to lớn, mặc áo vải quần gai… đeo gươm tự dưng đi vào tận nhà, mắng chửi, rồi lại nhổ vào mặt… mà đi. Anh ta giật mình tỉnh dậy... ngồi suốt đêm, bực mình không ngủ được. Sáng hôm sau, anh nói chuyện với một người bạn: - Từ thuở nhỏ đến giờ; tôi vẫn là người hiếu dũng, đến nay đã sáu mươi tuổi rồi chưa hề bị đứa nào làm nhục. Thế mà đêm hôm qua bị phải một đứa nào làm nhục tôi. Tôi định tìm cho kỳ được đứa ấy để báo thù. Nếu tìm thấy nó thì hay, không tìm thấy, chắc là tôi phải chết… Rồi từ hôm ấy, cứ sáng nào anh ta cũng cùng bạn ra ngoài đường cái để rình. Rình đã ba ngày vẫn không thấy… Anh ta trở về nhà uất cả người lên mà chết. Câu chuyện thật là ngớ ngẩn… nhưng nó tỏ rõ được cái tâm sự của người bị nhục không biết chừng nào. Người ta ở đời có thể chịu được tất cả sự đau khổ về tinh thần lẫn vật chất. Nhưng cái đau khổ của sự nhục thật là một thứ đau khổ thiết tha hơn tất cả sự đau khổ trong đời. Nên mới có câu: “Ninh thọ tử, bất ninh thọ nhục”. Thà chết, chứ chẳng chịu nhục. Dầu là một kẻ tầm thường đến đâu cũng biết xem thường mạng sống mình khi gặp nhục. Xem những cuộc phục thù rửa hận, giết hại lẫn nhau hằng ngày thì cũng đủ rõ. Bị nhục là một điều khó nhịn nhất… mà nhịn được, ắt phải là kẻ có khí tiết hơn người… Đâu phải đó là khiếp nhược như bọn thất phu lầm hiểu… Tô Thức nói: “Kẻ mà được gọi là hào kiệt, ắt phải có khí tiết hơn người. Nhân tình có chỗ không thể nhịn được, bởi vậy, kẻ thất phu gặp nhục thì tuốt gươm đứng dậy, vươn mình xốc đánh… Cái đó chưa đủ gọi là dũng. Những bậc đại dũng trong thiên hạ, trái lại thình lình gặp những việc phi thường cũng không kinh, vô cớ bị những điều ngang trái cũng không giận. Đó là nhờ chỗ hoài bão của họ rất lớn và chỗ lập chí của họ rất xa”. Câu nói ấy thật là hiểu được tâm sự của những bậc hào kiệt trong đời vậy. Nhịn được cái điều người ta không thể nhịn được, dung được cái điều người ta không thể dung được… Phải là người độ lượng hơn người, kiến thức hơn người, điềm tĩnh hơn người, mới làm nổi… |